Limity (Lemity) - Lemitten (gm. Orneta)

[Batory]

Limity (do 1945 r. niem. Lemitten, znane także nieoficjalnie jako Lemity) to nieistniejąca dziś wieś i dawny majątek, położona nad rzeką Pasłęką, w powiecie lidzbarskim, w gminie Orneta, w pobliżu granicy z powiatem ostródzkim (gmina Miłakowo). Przed 1945 rokiem należała administracyjnie do niemieckiego powiatu lidzbarskiego (Kreis Heilsberg).

Pierwsza wzmianka o Limitach pochodzi z 1292 roku, prawdopodobnie z 25 maja. Wówczas biskup warmiński Henryk Fleming nadał Prusowi o imieniu Tulne dobra określane jako (campum) lymite, lokowane na prawie chełmińskim. W zamian Tulne zobowiązany był do służby konnej oraz wystawienia jednego zbrojnego. Dodatkowo miał uiszczać daniny: po 1 korcu pszenicy i żyta od każdego pługa oraz 1 korzec pszenicy od każdego radła, a także 1 funt wosku i denar koloński jako symbol poddaństwa.

W 1507 roku biskup Łukasz Watzenrode przekazał majątek Bartłomiejowi Bartschowi (Bartholomäus Bartsch). Około 1534 roku dobra te utracili jego potomkowie, Marcin (Martin) i Andrzej (Andreas) Bartschowie. Nowym właścicielem został Hans Ottinghausen (w "Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego" określany jako Jan Ottinghausen), któremu majątek nadał biskup Maurycy Ferber. Dnia 11 lutego 1547 roku Hans Pakusch Starszy, burgrabia Ornety, nabył posiadłość o powierzchni 12 łanów od Ottinghausena za kwotę 400 marek. Wcześniej roszczenia do tych ziem zgłaszał Caspar Jordan, mieszczanin z Ornety, który przez kilka lat nimi zarządzał, lecz w 1546 roku jego pretensje zostały odrzucone.

Po śmierci Hansa Pakuscha Starszego (przed 1576 r.) majątek przeszedł na jego syna Georga Pakuscha, burgrabiego Lidzbarka Warmińskiego. Po jego śmierci w 1579 roku i sporze spadkowym z rodziną Jordana, jego bracia – Matz i Hans Pakusch Młodszy – sprzedali dobra 5 stycznia 1581 roku Johannesowi Hozjuszowi, siostrzeńcowi biskupa Stanisława Hozjusza, który następnie przekazał je synom Ulrichowi i Stanisławowi – nie mylić z biskupem i jego ojcem. Majątek pozostał własnością rodu Hozjuszów aż do XVIII wieku.

31 sierpnia 1763 roku w Limitach urodził się Andrzej Stanisław von Hatten (Andreas Stanislaus von Hatten), późniejszy biskup warmiński, który został zamordowany w styczniu 1841 roku we Fromborku przez Rudolfa Kühnapfela. Sprawca został skazany na łamanie kołem.

BiskupAndrzejStanistławvonHattenWikimediaCommons.jpg

Nazwa miejscowości ulegała zmianom na przestrzeni wieków: (campum) lymite, Lymiten (1292), Lymitten (1507), Lemitten (1579, 1656), Lomitten (1772/73), Leimitten i Lomitten (1780), aż po ostateczną formę Lemitten, utrwaloną do 1945 roku. Nazwa najprawdopodobniej wywodzi się od pruskiego imienia "Lima" lub "Lymaio", z przyrostkiem "-it" (-itten), oznaczającym teren zalesiony. Wyjątek stanowi enigmatyczna wzmianka w "Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego", gdzie miejscowość pojawia się jako "Nitschmanns, dziś Lemitten". Autentyczność tej nazwy pozostaje wątpliwa i wymaga dalszych badań.

W czasie wojen napoleońskich, 5 czerwca 1807 roku, w rejonie Limit miała miejsce intensywna potyczka między wojskami francuskimi a rosyjskimi. W pobliżu ostrego zakola Pasłęki, obok majątku, znajdowała się przeprawa mostowa (rozmontowana zimą ze Sportyn, mniej więcej z okolic mostu kolejowego), broniona przez oddziały generałów Saint-Cyra i Ferey’a oraz wspierana przez 24. i 57. pułk piechoty. Most został ufortyfikowany redutami i dodatkowo był chroniony szańcem od strony Stolna (Stollen). W okolicy samych Limit również rozstawiono szańce i zasieki. Rosyjskie wojska pod dowództwem gen. Dochturowa zaatakowały francuskie pozycje od strony Wojciechowa (Albrechtsdorf), próbując zdobyć most i sforsować rzekę. Walki trwały cały dzień, obejmując również okolice Wojciechowa i Sportyn (Sportehnen - miejscowość nieistniejąca), gdzie Rosjanom udało się chwilowo przeprawić przez rzekę, zanim zostali wyparci. Francuzi utrzymali kontrolę nad mostem, mimo że zmuszeni byli do wycofania się z Limit za Pasłękę. Ostatecznie w godzinach wieczornych Rosjanie wycofali się z powrotem do Wojciechowa. Według francuskich raportów, straty francuskie szacowano na około 1200 ludzi, rosyjskie – na ponad 2800, a sam majątek został spalony przez ostrzał artyleryjski.

TreffenvonLemittenBildFranchoiz1807.jpg

W 1886 roku właścicielem Limit był Kazimierz (Casimir) von Hatten. Według spisu z 1910 roku wieś liczyła 78 mieszkańców. W 1922 roku zarządcą majątku był Ferdinand Krämer. Wraz z pobliskimi majątkami – Żołędnem (Gillwalde - miejscowość nieistniejąca), Sportynami (Sportehnen - miejscowość nieistniejąca), Polkajnami (Polkehnen) i Klugajnami (Klogehnen) – Limity wchodziły w skład fideikomisu w Stolnie (Stollen), należącego do rodziny von Kunheim. Od 1928 roku miejscowość wchodziła w skład gminy Wojciechowo (Albrechtsdorf).

Nie wiadomo, czy Limity zostały zasiedlone po 1945 roku. Polska nazwa "Limity" została oficjalnie nadana w 1949 roku. Na zdjęciach lotniczych z 1968 roku trudno doszukać się widocznych śladów zabudowy (oprócz jednego kształtu, który może przypominać budynek), co może świadczyć o tym, że wieś została zniszczona w 1945 roku – podobnie jak pobliskie Sportyny. Możliwe również, że została zasiedlona jedynie na krótką chwilę (notowana jest jeszcze w dokumentach w latach 50., ale nie ma jej już na polskich mapach). Obecnie teren dawnej miejscowości porastają zarośla, a o jej istnieniu przypominają jedynie rozsiane cegły, kamienie i pozostałości fundamentów oraz fragmenty piwnic.

Limity mapa messtesch.jpg

Limity 1968.jpg

lomitokolekoszekoszinkagorkilawno1.jpg

lomitokolekoszekoszinkagorkilawno2.jpg

lomitokolekoszekoszinkagorkilawno3.jpg

lomitokolekoszekoszinkagorkilawno4.jpg

lomitokolekoszekoszinkagorkilawno5.jpg

lomitokolekoszekoszinkagorkilawno6.jpg

lomitokolekoszekoszinkagorkilawno7.jpg

[Tworas]

Super opis, szkoda tego miejsca. Z ciekawostek to morderca biskupa - Kuhnapfel był przedostatnią osobą w historii, na której publicznie wykonano wyrok śmierci poprzez łamanie kołem.

[Batory]

Na jesień 2025, jeżeli wszystko dobrze pójdzie, planuję przebadanie okolic Limit w celu namierzenia redut oraz szańców z 1807. Wytypowałem ponad 15 lokalizacji, gdzie owe mogły się znajdować. Na pewno będzie więc powrót do tego tematu.

[Batory]

Małe uzupełnienie tematu. Z Limit/Lemit poległ:

Ferdinand Gande, stopień Unteroffizier, ur. Lemitten, poległ 18/19.07.1871 pod Saint-Quentin w kampanii 1870/71 (wojna francusko-pruska). 3. Ostpreußisches Grenadier Regiment Nr. 4, 9 Komp..

Dodatkowo, mam jeszcze pod hasłem "Lemitten" coś z I wojny:
Karl Schlicht, stopień Grenadier, ur. Lemitten, poległ 11.11.1914. 1. Garde-Regiment zu Fuß, 4 Komp..

Tylko, że dla Schlichta, miejsce urodzenia jest przypisane jako "Lemitten, Heiligenbeil" (Mamonowo/Мамоново w obwodzie kaliningradzkim). Obstawiam błąd, bo nie było drugiej miejscowości o nazwie Lemitten. Albo chodzi o Limity, albo przekręcono tu nazwę Legnitten, czyli dzisiejsze Proletarskoje/Пролетарское w rejonie bagrationowskim, w pobliżu Ładuszkina/Ладушкин.

[Tworas]

Zakładam, że szukasz na Deutsche Verlustlisten. Błąd mógł być na listach poległych. Limity należały do powiatu lidzbarskiego. Heilsberg - Heiligenbeil nazwa trochę podobna

[Batory]

Tak, dokładnie tam szukam. Oczywiście, Limity to powiat lidzbarski.

[prospero]

Na onebid.pl pojawiła się pocztówka z Limit (?)
https://onebid.pl/pl/pocztowki-limity-k ... 6877#img-1

[Batory]

Na onebid.pl pojawiła się pocztówka z Limit (?)
https://onebid.pl/pl/pocztowki-limity-k ... 6877#img-1

O proszę! Przynajmniej podpis się zgadza. Będę brał udział w licytacji - jeśli to nie "fejk", to bardzo cenna rzecz.