Inspekcja pozycji lidzbarskiej maj 1807

[srebrny_lis]

Dnia 28 kwietnia, dwa dni po zawarciu układu prusko - rosyjskiego w Bartoszycach, odbyła się tamże rada wojenna, podczas której car Aleksander, król Fryderyk Wilhelm i gen. Bennigsen postanowili wesprzeć oblężony Gdańsk wyprawą gen. Kamienskiego. Natomiast 9 maja obaj monarchowie, celem dokonania inspekcji sił głównych, postanowili zjechać wraz z Bennigsenem do Lidzbarka, gdzie ten ostatni ustanowił swą kwaterę jeszcze tego dnia. Dla ułatwienia inspekcji Bennigsen nakazał zaraz po przybyciu koncentrację oddziałów. Jazda prawego skrzydła została przesunięta do Babiaku a w osłonie stanął gen. Dochturow z 7. i 8. dywizjami rozlokowanymi w Miejskiej Woli i Kaszunach, zaś gen. Tołstoj ze swym korpusem w Miłogórzu. Wielki książę Konstanty kwaterował w Kiwitach (na plebanii?), wokół wsi piechota jego 1. dywizji, głównie gwardyjska, zaś jazda w Prositach czy raczej Parkitach (stary majątek ziemski z pałacykiem, obecnie całkiem zaorany), bo Bennigsen pisze z błędem "Paris" (!), zaś dawna nazwa to Parkitten. 12 maja car i król o godz. 9:00 (obecnie byłaby to 10:00) przybyli z Bartoszyc do Lidzbarka. Dokładnej lustracji poddano fortyfikacje i wojska stojące na prawym brzegu Łyny tj. między Łyną a Symsarną. Ich stan oceniono bardzo wysoko, podobnie jak duch wojska. Na noc monarchowie udali się do Lidzbarka (nocowali na zamku?). Rankiem 13 maja car z królem pojechali do Łaniewa, by zlustrować stan awangardy gen. Bagrationa i także uznali go za znakomity (płk Jermołow prawi tu złośliwości). Następnie udali się na linię awanpostów kozackich do Piotraszewa. Tam ostatnie rosyjskie posterunki jegierskie oddalone były od stojących na skraju lasu Francuzów jedynie o strzał z pistoletu. Wieczorem monarchowie udali się na kolejny nocleg do Lidzbarka, po czym rankiem 15 maja powrócili do Bartoszyc. Skoncentrowane oddziały ponownie rozśrodkowano na poprzednie pozycje. Jeszcze 15 maja na rozkaz cara Bennigsen odesłał nad Narew gen. Tuczkowowi ściągnięty z narwiańskiego korpusu i przyłączony po Pruskiej Iławie do korpusu Tołstoja kontyngent złożony z pułków muszkieterskich krymskiego i ukraińskiego oraz jednego kozackiego; w zamian Tołstoj otrzymał odłączony od 1. dywizji kontyngent złożony z pułków muszkieterskich keksholmskiego i parnawskiego oraz sanktpetersburski batalion milicji.

[srebrny_lis]

Parę lat temu z kolegą napisaliśmy czytadełko o wojnie 1807 na Warmii (z dzisiejszego punktu widzenia można by trochę poprawić), chociaż do dziś czeka na publikację. Jego częścią jest tzw. "Lidzbarski przewodnik napoleoński"; jedna z jego tras wiedzie przez rosyjską pozycję prawobrzeżną czyli 2. dywizji gen. Sukina 2. W świetle informacji o carsko - królewskiej wizytacji tej części pozycji lidzbarskiej można by ją pijarowsko nazwać Szlakiem Sprzymierzonych Monarchów czy jakoś w podobie. Już zacieram rączki na nowy opis do jakiegoś foldera - składanki.

[srebrny_lis]

Po raz kolejny odbyto inspekcję po 9/21 maja 1807, kiedy car Aleksander postanowił opuścić armię, porzucając kwaterę w Bartoszycach, i udać się na spotkanie nadchodzących posiłków rosyjskich (ponad 30 000 pod gen. Rimskim - Korsakowem). Przed wyjazdem postanowił zlustrować inny odcinek frontu. Już 21 maja wyjechał na noc z Bartoszyc do Lidzbarka król Fryderyk Wilhelm a nazajutrz rano dotarł do niego car. Razem w dniach 22 i 23 maja odbyli szczegółową inspekcję tym razem pruskiego korpusu gen. L`Estocq`a, wzmocnionego oddziałami rosyjskimi. Gdzie wtedy nocowali - nie wiem, może na biwakach lub w kwaterze L`Estocq`a (jego kwatera znajdowała się aż w Świętomiejscu/Heiligenbeil/ob. Mamonowo, stamtąd było jednak po drodze obu władcom 23 maja). Po południu 23 maja car Aleksander wyjechał na Litwę a król do żony przebywającej w Królewcu. Obaj monarchowie nie pojawili się już na pierwszej linii aż do końca działań wojennych.

[srebrny_lis]

Zanim król i car wyjechali na inspekcję armii pod Lidzbarkiem i Łaniewem, przebywali dłuższy czas w Bartoszycach. 10 maja podczas obiadu monarchów nadeszła wieść, że przez Bartoszyce będzie przechodził pułk rosyjskiej Gwardii konnej. Wszyscy biesiadnicy, m.in. angielski obserwator Robert Wilson, rzucili się oglądać ten przemarsz. Car Aleksander wsiadł na siodło i osobiście poprowadził pułk. Miało to być jedyne w swym rodzaju widowisko. Wieczorem tegoż dnia wyjechał do Lidzbarka Bennigsen, zaś obaj monarchowie (oraz Wilson) po obiedzie 11-go, spodziewając się dotrzeć tam rankiem 12-go. Pogoda była znakomita; po drodze mijali liczne oddziały spieszące na swe pozycje. Dotarli do Lidzbarka o 7:00 (ob. 8:00), by już dwie godziny później wyruszyć na wspomnianą inspekcję oddziałów na prawym brzegu. Anglicy natomiast (Wilson i Kit) spiknęli się w Lidzbarku ze starymi kumplami od kieliszka. Zanim się jednak z nimi schlali, musieli trochę potowarzyszyć monarchom. Przy wciąż ładnej pogodzie krajobraz cieszył oko: "obszerne lasy, zielone łąki, wyniosłe wzniesienia i bystra rzeka" tworzyły wspaniałą scenerię. Przybywszy na prawy brzeg Łyny, car wołał do szeregów swych żołnierzy: "Kak pażywajetie, druzja?" a oni odpowiadali gromko i z uwielbieniem. Wielu żołnierzy udekorowano niedawno ustanowionym Orderem Św. Jerzego, często czynił to osobiście car. Powrócono na kwaterę do miasta o godzinie 14:00 (ob. 15:00) a po obiedzie przesłuchiwano Francuzów pojmanych przez kozaków nad Pasłęką. Przy tym dowiedziano się o straszliwym pożarze Miłakowa, który doszczętnie strawił miasto 6/7 maja.
Nazajutrz, 13-go, monarchowie dosiedli koni około 9:00 (10:00), by udać się do Łaniewa. Obaj Anglicy podążyli tym razem w orszaku Bennigsena; pozostali jechali sobie wolniutko z tyłu, gdyż "oszczędzali swe konie i swoje własne tyłki".

[srebrny_lis]

W Łaniewie zastano oddziały stojące pod bronią i gotowe do ataku już od godziny 3:00 (4:00). Czołówka zgromadzonych tam 22 000 żołnierzy posunęła się, wraz z monarchami i Bennigsenem, lasami pod Piotraszewo. Tam ograniczono się do uważnej obserwacji przeciwnika. Ta długa przerwa w poruszeniach pozwoliła Wilsonowi znaleźć sobie wygodny wykrot i przekimać jakiś czas; wystające korzenie osłaniały go od dokuczliwych tego dnia porywów północno - wschodniego wiatru. Tak spędził dwie godziny, po czym obudził go lord Hutchinson oznajmując, że car powrócił już do Łaniewa, na śniadanie u generała Bagrationa. Osiodłali konie po czym Wilson ze Strogonowem, mijając wojska powracające na poprzednie pozycje, zajechali również na kawę u Bagrationa. Powróciwszy potem do Lidzbarka, natychmiast zasiedli do obiadu z carem, który oznajmił, że w całej Rosji dzień 1 maja (czyli 13) czci się zwyczajowo paradami konnymi. Tegoż dnia w Lidzbarku pojawiło się pojmanych przez kozaków Płatowa 69 jeńców, w tym 4 oficerów: byli to Polacy wzięci w niewolę w okolicach Szczytna i Wielbarka (z Korpusu Obserwacyjnego Zajączka). W relacji straty polskie oszacowano przesadnie na 300 - 400 zabitych. Chociaż następnego ranka, 14-go, bardzo lało, nikt nie oparł się pokusie obejrzenia parady Gwardii. Defilowały kolejno: kawalergardzi, pułk konnogwardyjski, huzarzy Gwardii, oddziały Tatarów, licząca 6000 żołnierzy Gwardia piesza, 800 "strzelców konnych" Gwardii [? chyba chodzi o pułk jegrów Gwardii] i kozacy Gwardii.