Sportyny - Sportehnen (gm. Miłakowo)

[Batory]

Sportyny (do 1945 niem. Sportehnen) to nieistniejąca obecnie wieś, położona w powiecie ostródzkim, w gminie Miłakowo, przy drodze Miłakowo – Orneta (DW528). Przed 1945 rokiem należała do niemieckiego powiatu morąskiego (Kreis Mohrungen).

Pierwsza znana wzmianka o Sportynach pochodzi z roku 1367, kiedy to nadano 4½, 4 i 3 łany oraz 4 morgi „na polu Sparteyn”. Była to wieś szlachecka, założona w pobliżu miejsca, gdzie rzeka Miłakówka (Liebe) wpada obecnie do Pasłęki (Passarge) – obszar ten jest dziś częściowo rezerwatem przyrody. Pierwotna nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od słowa „sparts”, które oznacza „możny”. W 1445 roku Steffan Caunyten otrzymał w Sporteyn 4 łany. W księdze czynszowej zakonu krzyżackiego z 1448 roku w Sporteyn wymienieni są: Matt, Materne, Clauwko i Mertin – wszyscy posiadali po 3 łany. Steffan Druthin posiadał 3 łany i 4 morgi.

W 1795 roku wieś składała się z dwóch części: Adlig Sportehnen (Sportyny Szlacheckie) i Königlich Sportehnen (Sportyny Królewskie). W 1820 roku mieszkało tam łącznie 75 osób (36 w Szlacheckich, 39 w Królewskich). Sportyny Szlacheckie były folwarkiem należącym do majątku w Stolnie (Stollen), który do 1945 był w posiadaniu rodziny von Kunheim. W 1910 roku w obu częściach mieszkało łącznie 103 osoby (49 w Królewskich, 54 w Szlacheckich). W ramach reformy administracyjnej obie części zostały połączone w jedną miejscowość. Od 1928 roku wieś tworzyła samodzielny obwód gminny, do którego należały również folwark Rotajny (Maulfritzen, miejscowość nieistniejąca) oraz stacja kolejowa (Bahnhof Sportehnen). W 1939 roku mieszkało tu 111 osób.

Na początku 1945 roku w okolicach miejscowości toczyły się ciężkie walki między wojskami niemieckimi i sowieckimi. Z nielicznych dostępnych informacji wynika, że Sportyny zostały całkowicie zniszczone w ostatnich dniach wojny (wieś nie pojawia się na polskich mapach z czasów PRL-u, co potwierdza, że zniknęła wcześniej), a stacja kolejowa została spalona (co potwierdza relacja lokalnego niemca, który ziemie te opuścił dopiero po wojnie). Wsi nadano co prawda polską nazwę, lecz nigdy nie została odbudowana i po wojnie nie była już zamieszkana. Okoliczne pola oraz teren dawnej osady zostały przejęte przez Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR). Z dawnej wsi długo przetrwały drzewa owocowe, które podobno odwiedzała młodzież z okolic. Przebiegająca w pobliżu linia kolejowa z Ornety do Morąga została wkrótce po wojnie rozebrana.

Obecnie funkcjonuje tu pasieka.

Sportyny 1913.png

Sportyny 1929.png

Sportyny 1968.png

Sportyny zajazd.jpg

Sportyny gospodarstwo rodziny Moersh.jpg

Sportyny gospodarstwo Moerschów.jpg

sportodorokorokensa1.jpg

sportodorokorokensa2.jpg

sportodorokorokensa3.jpg

sportodorokorokensa4.jpg

sportodorokorokensa5.jpg

sportodorokorokensa6.jpg

sportodorokorokensa7.jpg

sportodorokorokensa8.jpg

[Batory]

W ramach ciekawostki dodam, że na polskich mapach, na południe od Sportyn, istnieje oznaczenie "Stadion". Do dzisiaj dla mnie jest zagadką, o co chodziło z tym. Żartowałem kiedyś, że PGR-y w piłkę tu grały, ale z drugiej strony żadnych zabudowań tu nie ma i nie było, tylko pola

Sportyny stadion na południu.png

[Tworas]

Mam sentyment do tego miejsca. To tu wyszedł mi pierwszy bagnet

[Batory]

Mam sentyment do tego miejsca. To tu wyszedł mi pierwszy bagnet

No to chyba ja też muszę tam poszukać, i może coś podobnego wyjdzie

[Batory]

W ramach uzupełnienia tematu można jeszcze dodać, że 18.12.1902 w Sportynach urodzil się Hermann Wölk, niemiecki telegrafista, członek Stahlhelm, następnie DVFP i NSDAP. Kreisleiter powiatu bartoszyckiego. Nadburmistrz Elbląga w lata 1934 - 1943. W 1940 - 1945 administrator okupowanego powiatu sierpeckiego (Kreis Sichelberg) w rejencji ciechanowskiej (Regierungsbezirk Zichenau). Zaginął po styczniu 1945.

[Batory]

Uzupełnienie. Z okresu II wojny światowej do Sportyn przypisani są następujący polegli:

- Wolfgang Zeller, stopień Leutnant (poległ 01.02.1945). Nazwisko zapisane na tablicy pamiątkowej w kościele w Bad Mergentheim
- Max Ravolle, stopień Gefr. (chodzi pewnie o Gefreiter) (poległ 05.02.1945, okolice przystanku kolejowego). Nazwisko zapisane na tablicy pamiątkowej w kościele w Jerichow (dzielnica Kleinwusterwitz)
- Wilhelm Hermann Johannes Bruhn, stopień Unteroffizier (poległ 28.01.1945). Nazwisko zapisane w miejscu pamięci we wsi Eisendorf (powiat Rendsburg-Eckernförde)

Miejsca spoczynku wszystkich trzech określano są tak, jakoby znajdowały się w okolicy dawnej miejscowości. Jeżeli tak jest, to obecnie są to mogiły nieoznaczone. Ich dokładna lokalizacja nie jest mi znana.

Dodatkowo, z "Listy ofiar Sił Powietrznych" dla I wojny światowej (Verlustliste Luftstreitkräfte 1914 – 1918) jest jedna osoba:
Walter Hoffmann, stopień Vzfeldw. (Vizefeldwebel?), urodzony 06.01.1896 w Sportynach, zm. 16.08.1917 w Merkem (Belgia).

[Batory]

Małe uzupełnienie.
Dawno temu, o ile się nie mylę to na marienburg.pl, dla Sportyn była się wzmianka, że grunty wsi przejął PGR Miłakowo. Ta informacja nie jest prawdziwa. Na podstawie Kart Ewidencyjnych Stanowisk Archeologicznych (na polach odkryto przed laty kilka stanowisk archeologicznych) można dzisiaj powiedzieć, że grunty przejął po 1945 PGR Głodówko.

glodowkokolekosia1.png

glodowkokolekosia2.png