Kudyny - Komthurhof (gm. Pasłęk)

Zapomniane miejsca, mało znane historie
Awatar użytkownika
Batory
Posty: 56
Rejestracja: 30 cze 2025, 21:22
Lokalizacja: Elbląg
Lokalizacja: Rottach-Egern

Kudyny - Komthurhof (gm. Pasłęk)

Post autor: Batory »

Kudyny (do 1945 roku niem. Komthurhof) to niewielka, obecnie niezamieszkana miejscowość, położona w powiecie elbląskim. Do 1945 roku jako majątek należała do niemieckiego powiatu pasłęckiego (Kreis Preußisch Holland), wchodzącego w skład Prus Wschodnich.

Pierwsza wzmianka o Kudynach pochodzi z 1 sierpnia 1319 roku. Tego dnia Friedrich von Wildenberg nadał szambelanowi Thoranowi 18 łanów ziemi „na polu Cotyn/Cotin”. Kolejna informacja pojawia się w 1327 roku, kiedy to wielki mistrz zakonu krzyżackiego Werner von Orseln przekazał pole Wobryn (najprawdopodobniej położonego w pobliżu Miłakowa) braciom Noyde i Jodothe w zamian za majątek Koythen.

W 1359 roku dobra te trafiły w ręce Glande i Clauke, którym wielki mistrz Winrich von Kniprode przyznał 6 łanów ziemi. Kilkadziesiąt lat później, w 1425 roku, Paul von Russdorf na podstawie prawa magdeburskiego przepisał 9 i pół łana Conradowi von Jawerowi. Dwa lata później, w 1427 roku, księga odsetek zakonu krzyżackiego wymienia trzech wolnych chłopów pruskich, posiadających łącznie 16 łanów ziemi.

W 1447 roku Konrad von Erlichshausen nadał Hansowi Mekenowi oraz jego spadkobiercom 3 łany ziemi w Kielminku (Köllming) jako dobra pomocnicze. Już w następnym roku, tj. w 1448, Hans Meken posiadał w Kudynach 16 łanów. W dokumentach z tego okresu pojawia się także wzmianka o drugim majątku – Fraydenburg, znanym również jako Grünjunckers, który ostatecznie został włączony do Kudyn.

We wczesnym okresie istnienia Prus Książęcych, w 1531 roku, tutejsze dobra znajdowały się w stanie opuszczenia i zostały zapisane w rejestrach jako „pustki”. Jednak już w 1573 roku istniał tu w pełni funkcjonujący majątek pruski, obejmujący 16 łanów ziemi. W 1586 roku przeszedł on z rąk wdowy po Antoniusie Borcku na własność niejakiego Macza (Matza). W połowie XVII wieku, w 1652 roku, właścicielem był Achatius Borck. Niedługo później Kudyny zostały trwale włączone do rozległego kompleksu dóbr w Kwitajnach (Quittainen), w których skład wchodziły aż do 1945 roku. Ostatnimi właścicielami byli przedstawiciele rodu von Dönhoff.

Na przestrzeni wieków nazwa Kudyn przybierała wiele form: Cotyn, Cotin (1319), Koythen (1327), Kothyn (1359), Coten (1425), Cotyn (1427), Koyten (1447), Koythen (1448), Kotenhoffen (1531), Koythöfers (1577), Kuntenhoff (1652), Kunterhof (1789), Conterhof/Comthurhof (1820), aż po nazwę Komthurhof, używaną do 1945 roku. Ostatnia z form oznacza dosłownie „Dwór Komtura”.

Pierwotna nazwa Cotyn/Cotin wywodzi się najprawdopodobniej z pruskiego słowa Catto (Kat-īn), oznaczającego kata, z przyrostkiem -in. Kolejne formy były najpewniej związane z nazwą osobową Koyte (Kait-en lub Kait-in). Podczas adaptacji do języka niemieckiego dodano końcówkę -en, a niezrozumiały pierwszy człon nazwy przekształcono ostatecznie na „Komthur”.

Z kolei polska nazwa Kudyny może być rezultatem błędnej identyfikacji dokonanej przez Komisję Ustalania Nazw Miejscowości po 1945 roku. Nazwa ta prawdopodobnie wynika z utożsamienia majątku z zaginioną osadą Kudyn, położoną niegdyś w okolicach Skolimowa lub Gryżyny. Po raz ostatni wzmiankowano ją pomiędzy 1417 a 1462 rokiem. W przekazach historycznych pojawia się ona jako: Kuddyn (1329), Coddin, Cudyn (1330), Kudynn (1351), Kudyn (1402/1408), Cudyn (1417) i ponownie Kudyn (1462). Również w tym przypadku mamy do czynienia z nazwą pochodzenia pruskiego, zapewne wywodzącą się od imienia Kudyn. Osada ta nie może być utożsamiana z Kudynami, gdyż była ona zupełnie inną jednostką osadniczą.
Kudyny mapa.png
Zgodnie ze spisem ludności z 1875 roku, miejscowość zamieszkiwało 38 osób. Pod koniec XIX wieku majątek przeszedł w ręce Gustava Liedtke, który otrzymał go od swojego ojca, Friedricha. Rodzina Liedtke mieszkała wcześniej w Malinowie (Amalienhof - miejscowość nieistniejąca), w pobliżu Rogajn (Rogehnen). Po przekazaniu dóbr przez ojca, Gustav przeniósł się do Kudyn i objął zarząd nad majątkiem.

Po jego śmierci gospodarstwo odziedziczył syn – Fritz Liedtke, były żołnierz armii niemieckiej, który brał udział w I wojnie światowej. Zarządzał dobrami do 1927 roku, kiedy to popadł w konflikt z nowym właścicielem majątku w Kwitajnach. W wyniku sporu Fritz zdecydował się nie tylko opuścić sam majątek, ale również wyemigrować z Prus Wschodnich. Udał się do Afryki Południowo-Zachodniej – dawnej niemieckiej kolonii, przejętej po wojnie przez Wielką Brytanię (dzisiejsza Namibia). Tam założył farmę Okondura, która funkcjonuje do dziś.

Po wyjeździe Fritza w 1927 roku, zarząd nad majątkiem objął Bruno Kluth, pełniący także funkcję administratora pobliskich Zdun (Bürgerhöfen), obecnie położonych w gminie Małdyty. W tym okresie areał dóbr wynosił około 150 hektarów. W latach 30. XX wieku Kudyny wchodziły w skład gminy Kronin (Krönau), obejmującej również Tulno (Taulen) i Zielno (Solainen). Podczas II wojny światowej na terenie majątku przebywali robotnicy przymusowi, w tym również Polacy.

W styczniu 1945 roku Bruno Kluth ewakuował się wraz z rodziną konno przed nadciągającą Armią Czerwoną. W ostatnich miesiącach funkcjonowania majątku jego powierzchnia wynosiła 250 hektarów. Po zakończeniu działań wojennych dawne Komthurhof otrzymało polską nazwę Dworczany, która wkrótce została zmieniona na obecnie obowiązującą – Kudyny. Przez krótki czas majątek znajdował się pod kontrolą wojsk radzieckich, po czym został przekazany administracji polskiej. Z dawnych dóbr utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne (PGR).

Dokładne dane dotyczące powojennego osadnictwa są trudne do ustalenia, jednak wiadomo, że już w latach 60. lub 70. Kudyny zostały całkowicie opuszczone. Zabudowania pozostawały zamknięte i pozbawione stałego nadzoru. W latach 60. wieś odwiedził ostatni niemiecki zarządca – Bruno Kluth, który ponownie pojawił się na terenie ówczesnego powiatu pasłęckiego. Zastał majątek mocno zaniedbany, choć większość zabudowań wciąż stała. Wkrótce po tej wizycie rozpoczęła się najprawdopodobniej planowa rozbiórka. Ostatni budynek – dawna stodoła – został rozebrany po około 1982 roku. Od tego czasu Kudyny pozostają miejscem bez trwałej zabudowy i bez stałych mieszkańców.

Obrazek
Widok na stronę południową majątku, w pobliżu wjazdu

Obrazek
Wjazd na południową stronę

Obrazek
Tu prawdopodobnie stał dwór

Obrazek
Na stronie południowej...

Obrazek

Obrazek

Obrazek
Zarośnięte fundamenty zabudowań

Obrazek

Obrazek

Obrazek

Obrazek

Obrazek

Obrazek
Strona północna

Obrazek

Obrazek
Nie masz wymaganych uprawnień, aby zobaczyć pliki załączone do tego posta.
prospero
Posty: 8
Rejestracja: 26 sty 2024, 11:38
Lokalizacja: ols

Re: Kudyny

Post autor: prospero »

Dzięki! Ciekawie się czytało.
Awatar użytkownika
Batory
Posty: 56
Rejestracja: 30 cze 2025, 21:22
Lokalizacja: Elbląg
Lokalizacja: Rottach-Egern

Re: Kudyny

Post autor: Batory »

prospero pisze: 08 lip 2025, 19:17 Dzięki! Ciekawie się czytało.
Cieszę się, że tekst się podoba. :) Jutro wrzucę w ten dział następny tekst, trochę krótszy, ale mam nadzieje równie ciekawy.
Awatar użytkownika
Batory
Posty: 56
Rejestracja: 30 cze 2025, 21:22
Lokalizacja: Elbląg
Lokalizacja: Rottach-Egern

Re: Kudyny

Post autor: Batory »

Działające zdjęcia:
Kudyny 1.jpg
Kudyny 2.jpg
Kudyny 3.jpg
Kudyny 4.jpg
Kudyny 5.jpg
Kudyny 6.jpg
Kudyny 7.jpg
Kudyny 8.jpg
Kudyny 9.jpg
Kudyny 10.jpg
Kudyny 11.jpg
Kudyny 12.jpg
Kudyny 13.jpg
Kudyny 14.jpg
Kudyny 15.jpg
Nie masz wymaganych uprawnień, aby zobaczyć pliki załączone do tego posta.
ODPOWIEDZ