Warmińsko Mazurskie Forum Poszukiwaczy

Zainspirowany Wąpierzami Kurczaka postanowiłem zrobić mały zbiorek podręcznych stworów.
Zawsze to dodatkowy czynnik do budowy klimatu epoki.
materiały ze strony basnie.pl

(Baba Jaga, Buba, Jędza, Czarownica, Wiedźma, Starucha Mąk) - Istota półdemoniczna żyjąca w bliskości osad ludzkich; znana ze swoich umiejętności wieszczbiarskich i magicznych; występuje jako starucha, lecz czasem wciela się w postaci zwierząt (żab, ropuch, ciem); niekiedy przedstawiana jako leśne bóstwo opiekuńcze zwierząt mieszkające głęboko w lesie w chacie na kurzej stopie; poluje na zabłąkane w lesie dzieci.

Borowy

Słowiański opiekun lasu i zwierzyny leśnej, zwany inaczej Lasowym, Leszym albo zwyczajnie, Leśnym Dziadem.
Widuje się go pod dwoma postaciami bądź to niedźwiedzia bądź też dziadka o nienaturalnie bladej twarzy, którego wzrost zmienia się w zależności od wysokości drzew obok których przechodzi - im wyższe i potężniejsze drzewo tym wyższy i potężniejszy staje się Borowy.
Jego charakter można określić jako neutralny, zaś usposobienie wobec ludzi w dużym stopniu zależy od tego jaki jest ich stosunek do lasu.
Potrafi wciągnąć wędrowca głęboko w głąb puszczy i zgubić go w gęstwinie lub na moczarach ale zdarza się też, że wyprowadza z lasu zabłąkanych ludzi, prowadząc ich do najbliższej ludzkiej osady.
Dzieciom z kolei wysypuje z koszyków grzyby i jagody ale jednocześnie chroni przed atakami zbójów i dzikiej zwierzymy. Zdarza się też, że czasami po prostu wypędza człowieka z lasu, wygrażając swoim sękatym kijem i rzucając w niego kłodami.

Na Bałkanach nazywają Borowego Wilczym Pasterzem (Vuczji Pastir).
W tym temacie chyba najfajniejsza jest Pełki "Polska demonologia ludowa"; są tam posegregowane wg środowisk przyrodniczych demony i załączone opowieści o nich z różnych regionów Polski. Można stamtąd cytować garściami.
Drugim ciekawym autorem był Stanisłąw Kotula ("Przeciw urokom").
Na naszym gruncie Anna Szyfer - badaczka wierzeń i przesądów warmińsko - mazurskich.

Boruta

złośliwy demon leśny mylący drogi podróżnym, niegdyś nazwany także błotnikiem, borowym, borowcem. Najpopularniejszy diabeł polski działający w okolicach Leczycy. Niegdyś pogański demon leśny zwany Berutem, z czasem awansował, zmieniwszy imię i obyczaje, na rezydenta Piekieł jako diabeł Boruta. Uhonorowany wpisem do rejestru w "Czarownicy Powołanej". Był to władca lasu, wysoki facet z brodą po przyrodzenie, które też często miał sporych rozmiarów. Miał na łepetynie Boruta (potem przemieniony w szlachcica z bajek) rogi jelenia, albo innego stwora, a dookoła siebie zwierzynę leśną w postaci wilków, misi i innych. To jemu właśnie myśliwi i wszyscy ludzie żyjacy z lasu składali ofiary. Za pomyślne łowy itp.

Dodola, Dudula - bogini deszczu, prawdopodobnie żona Peruna. Jej odpowienikiem była Perperuna, która przetrwała w folklorze obrzędowym jako nazwa młodych dziewcząt przybranych zielenią, oprowadzanych nago i polewanych wodą dla sprowadzenia deszczu.

Mniej więcej od XVI w. istoty boskie lub demoniczne o konkretnych imionach i rewirach zaczęły być w świadomości ludowej wypierane przez różnych świętych chroniących różne środowiska (u katolików i prawosławnych) lub "uniwersalnego" diabła objawiającego się w różnych postaciach. Stare bóstwa i demony ulegały mutacjom w kierunku bezosobowych duchów, widm i lich, jak też bardziej upostaciowanych ale też bezimiennych upiorów, dziwożon, utopców, zmór, południc itp. Najżywotniejsze okazały się zmory, upiory (wampiry - nazwa zniekształcona przez folklor rumuńsko - karpacki) i płanetnicy.

ale taka Dudola to wyglądać musiała

W XIX w. wierzono też np. w demony konkretnej zarazy. Oto wiersz F. Morawskiego "Ciche dziecię" z 1838 r.:
"Mówią, że gdzieś chodzi w świecie
jakieś dziwne ciche dziecię.
Dziewczyneczka ta jest mała,
twarz jej śniada, suknia biała,
wzrok ma zimny i uroczy [tj. rzucający uroki],
jakieś martwe, trupie oczy.
W polne maczki się przebiera,
po cmentarzach kostki zbiera,
krwawą chustą głowę słoni,
czarny pręcik nosi w dłoni.
A gdzie idzie, tam jej ramię
wszystkie kwiatki niszczy, łamie.
A gdzie przejdzie, tam i w wiośnie
trawka nawet nie porośnie.
Próżno człek ją pyta, bada,
sama tylko z sobą gada
jakieś straszne, dzikie słowa,
których ludzka nie zna mowa.
Raz ją chłopek jakiś trącił,
zaraz mu się mózg pomącił,
ręka w krótkiej uschła porze
i powiesił się gdzieś w borze.
Tak po świecie, jak po grobie
drobna mara chodzi sobie,
słucha miłych sobie dźwięków
pogrzebowych dzwonów jęków.
A po miejscach co przemija
cień jej krwawo się odbija
i nikt nie wie, skąd przybywa,
patrząc na nią dreszcz przeszywa,
zimno grobów od niej leci,
mówią, że to Mór na dzieci."

No, różnie mogła wyglądać: np. w folklorze śląskim ze stawu wychodzi goła dziwożona, "a cycki to miała takie srogie jak zagówki" czyli "cycki miała ogromne jak poduchy" .

Domowiki-Słowiańskie, zwane inaczej Domowymi, Domownikami, Domowojami lub też Gospodarzami, są demonami opiekuńczymi gospodarstwa domowego. Mieszkają w izbie za piecem, pod progiem albo na strychu.
Mają postać małych, ubranych po chłopsku dziadków z siwą brodą i długimi włosami. Gdy chcą mogą się zmieniać w psy albo koty.
Dobrze traktowane, pomagają w gospodarstwie, chronią zabudowania i zwierzęta domowe, opiekują się dziećmi. Zaniedbywane na zawsze opuszczają nieprzyjaznych gospodarzy zaś dotkliwie obrażone mszczą się tłukąc naczynia, strasząc mieszkańców a nawet bijąc dzieci. W skrajnych przypadkach sprowadzają złe moce jak strzygi i zmory.
Grając na swoim grzebieniu, Domowik zwiastuje rychły ślub w rodzinie zaś jego śmiech obwieszcza nadejście dostatniego roku. Szybko zżywają się ze swoimi gospodarzami i jeśli ci przenosząc się do nowego domu poproszą o to Domowika, ten przeprowadzi się razem z nimi.

takie tam w sieci znalezione na temat
http://www.wykop.pl/ramka/2720311/demon ... j-kultury/" onclick="window.open(this.href);return false;

i jeszcze więcej w tym temacie
http://www.wykop.pl/ramka/2774819/bannik-pan-lazni/" onclick="window.open(this.href);return false;

nic tylko się bać teraz

A tu zmora piszczałkowców
https://www.slawoslaw.pl/poludnica/" onclick="window.open(this.href);return false;